رادون چیست؟

رادون گازی رادیواکتیو با نمادRn و عدد اتمی ۸۶ است که در نتیجه تجزیه طبیعی اورانیوم در سنگ‌ها و خاک، در هوا منتشر می‌شود. رادون گازی سنگین، بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌طعم است که از درون زمین به بیرون تراوش می‌کند و در هوا پخش می‌شود. در بعضی از مناطق، بسته به زمین‌شناسی محلی، رادون در آب‌های زمینی حل می‌شود و در هنگام استفاده از آن، در هوا منتشر شود. به ‌طور معمول سطح رادون در خارج از منازل (در نواحی غیرسربسته) پایین است.

البته در بعضی از مناطق که تهویه مناسبی وجود ندارد (مانند معادن زیرزمینی) رادون در محل جمع می‌شود و سطح آن به‌ حدی می‌رسد که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد.

مردم چگونه در معرض رادون قرار می‌گیرند؟

رادون تقریباً در تمام وضعیت‌های آب و هوایی وجود دارد. همه افراد، روزانه مقداری رادون (در سطح کم) را استنشاق می‌کنند و كسانی که به میزان زیاد رادون استنشاق می‌کنند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه قرار دارند.

رادون می‌تواند از طریق شکاف دیوارها، سقف‌ و یا ستون‌های ساختمان وارد خانه شده و درون محل سکونت افراد متراكم شود. علاوه براین مقداری رادون از مواد ساختمانی یا آبی که از چاه‌های حاوی رادون به‌ دست آمده در هوا پخش می‌شود. ممکن است سطح رادون در منازلی که عایق‌بندی مناسبی ندارند یا روی خاک غنی از اورانیوم ساخته شده‌اند بیشتر ‌ باشد، و چون زیرزمین‌ها و طبقات اول به زمین نزدیک‌ترند، معمولاً‌ سطح رادون در این قسمت‌ها بیش‌تر است.

رادون و سرطان ریه

رادون به سرعت تجزیه می‌شود و ذرات بسیار کوچک رادیواکتیو را در فضا منتشر می‌کند. این ذرات در صورت استنشاق به سلول‌های پوشاننده لایه ریه آسیب وارد می‌کنند و سرانجام در معرض رادون بودن برای مدت طولانی می‌تواند منجر به ابتلا به سرطان ریه شود. هنگامی‌که دانشمندان متوجه شدند تعداد زیادی از کارگران شاغل در معادن زیرزمینی اورانیوم به دلیل قرار گرفتن در معرض رادون در اثر سرطان ریه فوت کرده‌اند، رادون را به‌ عنوان یک عامل به‌وجودآورنده مشکل‌آفرین برای سلامت افراد، شناسایی کردند. نتایج تحقیق درباره کارگران معدن با مطالعاتی که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد تأیید گردید. آزمایش روی حیوانات نشان‌دهنده وجود تعداد زیادی از تومورهای ریه در میان موش‌هایی بود که در معرض مقدار زیادی گاز رادون قرار گرفته بودند. بر اساس ارزیابی سال 2003 سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا بر روی خطرات ناشی از رادون موجود در خانه، در حدود 21000 هزار مرگ ناشی از سرطان ریه مرتبط با رادون می باشد.

كشیدن سیگار رایج‌ترین دلیل ابتلا به سرطان ریه است و خطر رادون در زمینة ابتلا به سرطان ریه بسیار کم‌تر از سیگار است. با آنكه رابطة بین رادون و كشیدن سیگار کاملاً مشخص نشده است ولی قرار گرفتن در معرض دود سیگار و گاز رادون منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه شده و بیش‌تر موارد مرگ ‌و میر ناشی از سرطان ریه بر اثر قرار گرفتن در معرض رادون، در میان سیگاری‌ها رخ می‌دهد.

چگونه می‌توانید از بالا بودن سطح رادون در خانه‌هایتان اطلاع پیدا کنید؟

انجام آزمایش تنها روش تشخیص وجود سطح بیش از حد رادون در خانه است. سطح رادون داخل خانه، تحت تأثیر ترکیب خاک زیر و اطراف خانه و میزان سهولت ورود رادون از خارج به داخل منزل قرار می‌گیرد. گاهی ممکن است سطح رادون داخلی در دو خانة کنار هم متفاوت باشد و این امر باعث می‌شود استفاده از نتایج تست خانة مجاور تخمین نادرستی از میزان رادون موجود در خانة دیگر باشد. علاوه براین، عواملی نظیر میزان رطوبت،‌ فشار هوا و سایر موارد، منجر به تغییر سطح رادون در ماه‌های مختلف یا حتی روزهای مختلف سال می شود. به همین دلیل دو نوع تست بلندمدت و کوتاه‌مدت وجود دارد که انجام هر دو تست تقریباً‌ ساده و کم‌هزینه است.

در تست کوتاه‌مدت،‌ سطح رادون را برای دورة زمانی بین 2 تا 90 روز اندازه می‌گیرند و این مدت زمان به نوع دستگاه بستگی دارد. تست‌های بلند‌مدت، میزان متوسط تجمع رادون را برای بیش از 90 روز اندازه می‌گیرد. به دلیل متغیر بودن سطح رادون در روزها و ماه‌های مختلف، تست بلندمدت، سطح رادون را بهتر مشخص می‌کند.

منبع: شرکت کنترل کیفیت هوا