جیوه (Hg) یک فلز سنگین است که به شکلهای مختلف در محیط وجود دارد. جیوه دارای خاصیت سمی است و به آسانی توسط دستگاه تنفسی جذب می شود و به معده و روده آسیب می رساند. اثرات نامطلوب جیوه در هوا بویژه با افزایش درجه حرارت تشدید می گردد. جیوه از طریق بلعیدن، استشمام و جذب پوستی و تماس چشمی وارد بدن شده و باعث آسیب به کبد، مغز و سیستم تنفسی، پوست، چشمها، سیستم اعصاب مرکزی و غیره می شود .

مسموم شدن با این عنصر به میزان تجمع و انباشت و پخش آن بستگی دارد . فرم غبار و فرم گازی آن نسبت به مایع آن سمیت بیشتری دارد. ترکیبات دو ظرفیتی جیوه از ترکیبات یک ظرفیتی آن سمی ترند .همچنین ترکیبات جیوه به شکل آلی سمی تر از فرم غیر آلی آن می باشد.

از جیوه به طور گسترده در آزمایشگاه ها برای ساخت فشار سنج ها ، پمپهای تخلیه فشار، . سوئیچ های جیوه ای و دیگر دستگاه های الکترونی استفاده می شود. از دیگر کاربردهای این عنصر برای ساخت آفت کش ها، پیل های جیوه ای، دندان سازی، لامپ های فلورسنت، فشارسنج، دماسنج، و عامل ضد رسوب در رنگ های لاستیکی و باتریها و همچنین به عنوان کاتالیزور استفاده می شود.

جیوه تنها فلزی است که در فرم عنصر در دمای اتاق مایع است و به راحتی تبخیر میشود، و استنشاق آن سبب مسمومیت می گردد. فرم فلزی در چربی محلول بوده ، پس از استنشاق به راحتی از طریق آلوئولها وارد جریان خون می شود. جیوه بر روی انسان اثراتی دارد که می توان آنها رابه صورت زیر خلاصه کرد :اختلال سیستم عصبی،اختلال در عملکرد مغز، آسیب DNA و آسیب کروموزوم، واکنشهای آلرژیک شامل خارش پوست، خستگی و سردرد، اثرات منفی بر روی باروری مانند آسیب اسپرم، اثرگذاری منفی بر روی زایمان و سقط جنین، اختلال در عملکرد مغز و باعث کاهش قدرت یادگیری می شود، همچنین تغییر شخصیت، رعشه، تغییر قدرت دید، کری، ناهماهنگی ماهیچه ها و از دست دادن حافظه از دیگر اثرات این آلاینده می باشد.

منبع: شرکت کنترل کیفیت هوا